Böbrek Taşları: Çocuklarda Görülme Sıklığı ve Önemi
Böbrek taşları, toplumda sıkça yanlış bilinen bir konu olsa da sadece yetişkinleri değil, çocukları da etkileyen bir sağlık sorunudur. Son yıllarda bu rahatsızlığın görülme sıklığı giderek artmaktadır. Böbrek taşları, çocukların yaşam kalitesini düşürmekle kalmayıp, tedavi edilmediği takdirde ciddi böbrek problemlerine yol açabilmektedir. Bu nedenle, ailelerin bu konuda bilinçli olmaları büyük önem taşımaktadır. Memorial Bahçelievler Hastanesi Çocuk Nefrolojisi Uzmanı Prof. Dr. Mahmut Çivilibal, çocuklarda böbrek taşları ve bu taşların tedavi yöntemleri hakkında önemli bilgiler sunmaktadır.
Hareketsiz Yaşam ve Yanlış Beslenmenin Rolü
Böbreklerimiz, vücudumuzdaki zararlı atık maddeleri süzerek idrar yoluyla atmak ve gerekli minerallerin dengesini sağlamak gibi hayati işlevlere sahiptir. Ancak, böbreklerin dengesi çeşitli nedenlerle bozulduğunda, genetik yatkınlığı olan bireylerde böbrek taşları oluşma riski artmaktadır. İdrar yollarında kristal oluşumu, böbrek taşlarının ortaya çıkmasına neden olabilir. Doğumsal veya sonradan gelişen anatomik bozukluklar ve idrar yolu enfeksiyonları da böbrek taşı oluşumunu tetikleyen faktörler arasında yer alır.
Son yıllarda çocukluk çağında böbrek taşlarının daha sık görülmesinin iki ana sebebi bulunmaktadır. Bunlar; hareketsiz yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıklarındaki değişimdir. Ayrıca, uygunsuz ilaç kullanımı da böbrek taşlarının oluşumuna neden olan olumsuz koşulları artırmaktadır. Teknolojik gelişmeler sonucunda ultrason cihazlarının yaygın kullanımı, daha önceden tespit edilemeyen minik taşların ve kristallerin kolayca belirlenebilmesini sağlamaktadır.
Az Sıvı Tüketimi ve Diğer Etkenler
Çocuklarda böbrek taşlarının büyük çoğunluğu, metabolik bozukluklar sonucunda ortaya çıkmaktadır. İdrardaki kalsiyum, fosfor, okzalat, ürik asit ve sistin gibi minerallerin artışı veya sitrat, magnezyum ve pirofosfat gibi doğal inhibitörlerin azalması, taş oluşumuna zemin hazırlamaktadır. Özellikle, sıvı alımının yetersiz olması, hareketsiz yaşam, beslenme alışkanlıklarındaki yanlışlıklar ve tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları gibi faktörler, çocuklarda böbrek taşı oluşumunu artıran önemli nedenlerdir.
Hazır Gıdalardan Uzak Durun
Çocukların cips, kraker, çerez gibi hazır gıdalardan; çikolata, çay ve kahve gibi ürünlerden uzak tutulması gerekmektedir. Bu tür yiyecek ve içecekler, çocukların beslenmesinde yer aldığında böbrek taşı oluşumuna zemin hazırlamaktadır.
Taşın Cinsine Göre Beslenme Düzeni
Böbrek taşı olan çocukların beslenmesi, taşın çeşidine veya hastanın idrarındaki mineral bozukluklarına göre düzenlenmektedir. Çocuklarda en sık görülen böbrek taşı türü “kalsiyum okzalat” taşıdır. Bu durumda, potasyumdan zengin, sodyum içeriği düşük ve yaşa uygun protein diyetleri önerilmektedir. Diyetle alınan kalsiyumun kısıtlanması yerine, oksalat içeren gıdaların azaltılması daha sağlıklı bir yaklaşımdır. Oksalat bakımından zengin olan besinler arasında ıspanak, pazı, bamya, karalahana, maydanoz, çilek, pancar, badem, fıstık, incir, mor üzüm, ahududu, kuru üzüm, çikolata, buğday unu ve biber bulunmaktadır. Bu yiyeceklerin tüketiminin sınırlandırılması önerilmektedir. Ürik asit içeren taşları bulunan çocuklar ise aşırı hayvansal besin tüketiminden kaçınmalıdır.
İlaç Kullanımına Dikkat
Bazı ilaçlar, taş oluşumunu kolaylaştıran maddelerin idrarla atılımını artırarak böbrek taşlarına neden olabilir. Özellikle gereksiz veya aşırı D vitaminleri, idrar kalsiyum atılımını artırırken; C vitaminleri idrar oksalat atılımını artırarak böbrek taşı oluşumuna yol açabilmekte veya mevcut taşların büyümesine sebep olabilmektedir. Kalsiyum, D vitamini, C vitamini, kortizon, bazı antibiyotikler ve idrar söktürücüler, taş oluşumuna zemin hazırlayabilen ilaçlar arasında bulunmaktadır.
Böbrek Taşı Tedavisinde Üç Temel Aşama
Çocuklardaki böbrek taşı tedavisi üç temel aşamadan oluşmaktadır. İlk aşamada, akut yani ciddi durumlar için acil tedaviler uygulanmaktadır. Bu süreçte ağrının giderilmesi, iyi bir hidrasyon sağlanması ve varsa idrar yolu enfeksiyonunun tedavi edilmesi gerekmektedir. Taşların vücuttan uzaklaştırılması için ESWL (şok dalga ile taş kırma), endoskopik yöntemler ve açık cerrahi gibi tedavi yöntemleri kullanılmaktadır. Ayrıca, hastanın yaşam konforunu artırmak ve yeni taş oluşumunu engellemek için bol su tüketimi, tuz kullanımının kısıtlanması, potasyum açısından zengin sebze ve meyve tüketimi, aşırı hayvansal protein alımına dikkat edilmesi ve gerektiğinde ilaç tedavisi uygulanması önerilmektedir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı